Enflasyon Hesaplama - Aylık ve Yıllık TÜFE/ÜFE Oranları

Güncel enflasyon oranlarına göre maaş artışı hesaplamak için zam hesaplama, kira artışı hesaplamak için kira artış oranı sayfamızı ziyaret edin.

Enflasyon Nedir?

Enflasyon, fiyatların genel seviyelerindeki sürekli artış ve buna karşılık yerli paranın değerini yitirmesidir. Fiyatların genel seviyesindeki artışın en temel nedeni ise arzın talebi tam olarak karşılamamasıdır.

Yıllık Enflasyon Nedir?

Yılbaşından yıl sonuna kadar ürün fiyatlarında gerçekleşen değişim yıllık enflasyon olarak nitelendirilir. Yani 12. Ayın (aralık aynın) fiyat değişim verileri açıklandıktan sonra yılın 1 ve 12’inci ayları arasında oluşan fiyat değişimi ölçümü yıllık enflasyon olarak tanımlanır.

Enflasyon Türleri

1. Enflasyonu oluşturan 4 temel nedene göre enflasyon türleri şunlardır:

• Talep kaynaklı enflasyon: Toplam mal ve hizmet arzının, toplam talebi karşılamakta yetersiz olmasından kaynaklı oluşan enflasyondur. Yani bir ürün talebi karşılayacak seviyede üretilmiyorsa o ürünün fiyatı artar bu da enflasyon oluşturur. 
• Maliyet kaynaklı enflasyon: Petrol, ticari hammadde fiyatlarında yükselme veya doğal afetler gibi nedenlerden kaynaklı olarak üretim maliyetlerinde yaşanan artışın oluşturduğu enflasyondur. Bu durumda ürünün fiyatı artar veya arz azalır.
• Para arzının artmasından kaynaklı enflasyon: Para basılması, turizm gelirlerinin yükselmesi veya büyük grupların yüksek zam alması sonucunda mal ve hizmet talebi artar. Arz ise kaynakların kısıtlı olması sebebi ile talep kadar hızlı yükselemediği için ürünlerin fiyatı artar bu durumda enflasyon oluşturur.
• Beklentilerin yüksek olmasından kaynaklı enflasyon: Üretici veya tüketicilerin geleceğe yönelik enflasyon beklentileri yüksek ise üretilen mallara beklenti doğrultusunda idealden daha yüksek zam yapılır veya daha fazla ücret talep edilir. Bu durumda gerçekleşen değil, beklentilerden kaynaklı enflasyon oluşmasına neden olur.

2. Fiyatlarının artış oranına göre enflasyon türlerini ise şunlardır:

• Ilımlı enflasyon: Fiyatlardaki artış oranlarının çok düşük oranda gerçekleştiği ya da enflasyon beklentisinin altında kaldığı enflasyon türüne denir. 
• Yüksek enflasyon: Ekonomiyi zarara uğratabilecek tarzdaki enflasyondur. Piyasaların işleyişini çarpıtan, gelecek için belirsizliği artıran ve paranın değer ölçüsü ve tasarruf aracı olma özelliklerini zayıflatan enflasyonlara verilen isimdir. 
• Hiperenflasyon: Çok yüksek oranda meydana gelen bir enflasyon türüdür. Yıllık %1000’i ya da aylık %50’leri aşan ve paranın bütün fonksiyonlarını yitirdiği çok yüksek oranlı enflasyondur.

Enflasyon Hesaplama

Enflasyon hesaplama TÜFE ve Yİ-ÜFE üzerinden iki ayrı şekilde yapılır. 

TÜFE Nedir?

Açılımı Tüketici Fiyat Endeksi’dir. Tüketiciye yönelik mal ve hizmetlerin fiyat değişimini yani enflasyonunu ölçer. Bunun için içerisinden 418 temel ve bu temel ürünlerin alt ürünlerinin yer aldığı bir sepetin aylık fiyat değişimi ürün bazında TÜİK tarafından izlenir. Sepetteki ürünler her yıl sonu talep temelinde değerlendirilir ve ürün eklenip çıkartılabilir.

TÜFE Nasıl Hesaplanır?

TÜFE, istatistik bilimindeki fiyat endeks sayıları ile hesaplanır. Belli bir sene seçilir ve bu yıl temel yıl kabul edilir. Endeks değeri 100'dür. Bundan sonraki yıllar, yani cari yıllar enflasyon değerlerine göre değişkenlik gösterir ve temel alınan endekste oynamalar olur.

Yİ - ÜFE Nedir? 

Açılımı, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi’dir. Belirli bir dönem içerisinde ülke ekonomisinde üretimi yapılan ve yurt içine satılan ürünlerin üretici fiyatlarını zaman içinde karşılaştırarak fiyat değişimlerini yani enflasyonlarını ölçen endekstir.

Enflasyon Hesaplama Yöntemleri

TÜFE ve Yİ-ÜFE için aşağıdaki yöntemler ile hesaplama yapılarak enflasyon verileri açıklanır:

• bir önceki aya göre değişim oranı
• bir önceki yılın aralık ayına göre değişim oranı
• bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı
• on iki aylık ortalamalara göre değişim oranı

2024 Enflasyon Oranları

2024 TÜFE Oranları

Tüketici Fiyat Endeksi(TÜFE) 2024 Ekim ayında geçen yılın aynı ayına göre değişimi %48,58, bir önceki aya göre %2,88 arttı. 12 aylık ortalama değişim ise %62,02 oldu.

En Yüksek Mevduat Faiz Oranları:

2024 Yİ-ÜFE Oranları

2024 Eylül ayında Yİ-ÜFE bir önceki aya göre %1,29, bir önceki yılın aynı ayına göre %32,24 ve on iki aylık ortalamalara göre %43,93 artış gösterdi.

TÜFE Yıllık Enflasyon Oranları

*Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) için 12. ay (aralık ayı) verileri baz alınarak yıllık enflasyon tablosu oluşturuldu. 2024 yılı içinse en son açıklanan enflasyon verileri baz alındı.

Yİ - ÜFE Yıllık Enflasyon Oranları

*Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) için 12. ay (aralık ayı) verileri baz alınarak yıllık enflasyon tablosu oluşturuldu. 2024 yılı içinse en son açıklanan enflasyon verileri baz alındı.

2024 Yİ-ÜFE Endeksi Oranları

2024 TÜFE Endeksi Oranları

Yİ-ÜFE Endeksi Yıllık Değişimi

*Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) için 12. ay (aralık ayı) verileri baz alınarak yıllık enflasyon tablosu oluşturuldu. 2024 yılı içinse en son açıklanan enflasyon verileri baz alındı.

TÜFE Endeksi Yıllık Değişimi

*Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) için 12. ay (aralık ayı) verileri baz alınarak yıllık enflasyon tablosu oluşturuldu. 2024 yılı içinse en son açıklanan enflasyon verileri baz alındı.

TÜFE Enflasyon Sepetinin İçerisinde Bulunan Ürünlerin Ağırlığı 2024

Enflasyon Artarsa Ne Olur?

Yüksek enflasyon ve hiperenflasyonun geçici ve kalıcı birçok negatif etkisi vardır: 

• iş belirsizliği
• gelir dağılımında dengesizlik
• borçlanma maliyetinde yükseliş
• reel gelirlerde gerileme

Enflasyon Kim Tarafından Açıklanır?

Enflasyon sepetinin oluşturulması, sepetteki ürünlerin fiyat takibi ve enflasyon verilerinin açıklanması Türkiye İstatistik Kurumu kısaltması ile TÜİK tarafından yapılır.

Enflasyon Ne Zaman Açıklanacak?

TÜİK enflasyon verileri, her ayın 3. günü ila 5. günü arasında tuik.gov.tr üzerinden açıklar. Genel uygulamada ise tatil gününe denk gelmediği sürece her ayın 3. günü saat 10.00’da açıklama yapılır.  

Kaynaklar:

Türkiye İstatistik Kurumu Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE)

Türkiye İstatistik Kurumu Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Enflasyon ve Fiyat İstikrarı Raporu (PDF)